Βαγγέλης Περράκης
Η Ούρσουλα Λε Γκoυίν (1929- 2018) ήταν Αμερικανίδα συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ποιήτρια και μεταφράστρια. Στο μακρύ της βίο έγραψε περισσότερα από 90 βιβλία και κέρδισε δεκάδες βραβεία. Έγινε γνωστή στο παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό κυρίως μέσα από «Το έπος της γεωθάλασσας» (5 τόμοι), καθώς επίσης κι από το βιβλίο «Ο αναρχικός των δύο κόσμων». Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει περισσότερα από 20 βιβλία της.
Η Λε Γκουίν (περισσότερο γνωστή ως Λε Γκεν στο ελληνικό κοινό) μέσα από την επιστημονική φαντασία κατάφερε με πολύ όμορφο τρόπο να προσεγγίσει κοινωνικά, πολιτικά και έμφυλα ζητήματα. Θεωρείται μεταξύ άλλων από τις κορυφαίες εκπροσώπους της φεμινιστικής επιστημονικής φαντασίας.
To 2014 η Λε Γκουίν παρέλαβε το μετάλλιο του Ιδρύματος Εθνικού Βιβλίου για την εξέχουσα συμβολή της στα αμερικανικά Γράμματα. Ακολουθεί σε δική μας μετάφραση εξ ακοής, ο σύντομος αλλά εξαιρετικά περιεκτικός λόγος της, καθώς και το βίντεο από την ομιλία. Ο τίτλος «Λογοτεχνία και καπιταλισμός» είναι δικός μας.
«Η οικογένειά μου, ο ατζέντης μου, οι επιμελητές μου, γνωρίζουν ότι η παρουσία μου εδώ οφείλεται και σε αυτούς κι ότι αυτό το όμορφο βραβείο είναι δικό μου όσο και δικό τους. Και με ιδιαίτερη χαρά το αποδέχομαι και το μοιράζομαι με όλους τους συγγραφείς που εδώ και τόσο καιρό αποκλείονται από τη λογοτεχνία, τους συναδέλφους μου συγγραφείς του φανταστικού και της επιστημονικής φαντασίας – τους συγγραφείς φαντασίας που τα τελευταία 50 χρόνια παρακολουθούσαν αυτά τα όμορφα βραβεία να πηγαίνουν στους λεγόμενους ρεαλιστές.
Πιστεύω ότι έρχονται δύσκολοι καιροί στους οποίους θα χρειαστούμε τις φωνές των συγγραφέων που μπορούν να δουν εναλλακτικές στον τρόπο που ζούμε τώρα, που μπορούν να δουν μέσα από τη γεμάτη φόβο κοινωνία μας και τις ψυχαναγκαστικές της τεχνολογίες προς άλλους τρόπους ύπαρξης κι ακόμη να φανταστούν κάποιες πραγματικές βάσεις για ελπίδα. Θα χρειαστούμε συγγραφείς που να μπορούν να θυμηθούν την ελευθερία. Τις ποιήτριες, τους οραματιστές – τους ρεαλιστές μιας ευρύτερης πραγματικότητας.
Αυτή τη στιγμή νομίζω ότι χρειαζόμαστε συγγραφείς που γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ της παραγωγής ενός εμπορεύματος προς πώληση και της πρακτικής μιας τέχνης. Η δημιουργία ενός γραπτού υλικού ώστε να ταιριάζει στις στρατηγικές πωλήσεων προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το εταιρικό κέρδος και τα διαφημιστικά έσοδα, δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα με την υπεύθυνη έκδοση βιβλίων ή τη συγγραφή.
Ωστόσο, βλέπω τα τμήματα πωλήσεων ακόμη και να ελέγχουν την επιμέλεια των βιβλίων. Βλέπω τους δικούς μου εκδότες σε έναν ανόητο πανικό άγνοιας και απληστίας, να χρεώνουν τις δημόσιες βιβλιοθήκες για ένα ebook έξι ή επτά φορές περισσότερο απ’ ότι χρεώνουν τους πελάτες. Είδαμε μόλις έναν κερδοσκόπο να προσπαθεί να τιμωρήσει έναν εκδότη για ανυπακοή και συγγραφείς να απειλούνται από μια εταιρική φάτουα και βλέπω πολλούς από εμάς, τους παραγωγούς που γράφουν και φτιάχνουν τα βιβλία, να το αποδεχόμαστε. Αφήνοντας έτσι τους κερδοσκόπους του εμπορεύματος να μας πουλούν σαν αποσμητικά και να μας λένε τι να εκδώσουμε και τι να γράψουμε.
Τα βιβλία, ξέρετε, δεν είναι μόνο εμπορεύματα. Το κίνητρο του κέρδους συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τους στόχους της τέχνης. Ζούμε στον καπιταλισμό. Η εξουσία του μοιάζει αναπόφευκτη. Όπως άλλωστε έμοιαζε και η ελέω θεού εξουσία των βασιλιάδων. Οι άνθρωποι μπορούν να αντισταθούν και να αλλάξουν οποιαδήποτε ανθρώπινη εξουσία. Η αντίσταση και η αλλαγή αρχίζουν συχνά στην τέχνη και πολύ συχνά στη δική μας τέχνη- την τέχνη των λέξεων.
Είχα μια μακρά και καλή καριέρα. Με καλή παρέα. Τώρα εδώ, στο τέλος της, πραγματικά δεν θέλω να βλέπω την αμερικανική λογοτεχνία να την προδίδεται τόσο βαθιά. Εμείς που ζούμε γράφοντας και εκδίδοντας θέλουμε – και πρέπει να ζητήσουμε – το δίκαιο μερίδιό μας στα έσοδα. Αλλά το όνομα της όμορφης ανταμοιβής μας δεν είναι το κέρδος. Το όνομά της είναι η ελευθερία.
Σας ευχαριστώ».